Door Gert Zweedijk
Business analisten komen in hun werk in aanraking met een grote diversiteit aan mensen, onder wie stakeholders, teamleden, managers, Product Owners, Scrum Masters en andere analisten. Het kan jou als analist enorm helpen als je beseft dat mensen verschillende ervaringsniveaus hebben met diverse thema’s zoals requirements, ontwikkelingsmethodieken en –frameworks en analysetechnieken.
Ik merk zelf vaak een verschil tussen mensen die net kennismaken met een bepaald onderwerp en mensen die hier al langer mee te maken hebben gehad. Mensen die kennismaken met een onderwerp zoeken vaak naar handvatten en willen het liefst volgens een voorgeschreven aanpak (een soort stappenplan of heuristiek) werken. Ik zie dit zowel in projecten als in trainingen.
Op de projectvloer lopen vaak mensen rond die Scrum ‘volgens het boekje’ willen praktiseren. Na het behalen van hun certificaat als Professional Scrum Master (PSM) denken ze dat Scrum de beste (of zelfs de enige) manier is om waardevolle software op te leveren. Ze gebruiken geen ‘Sprint 0’ omdat die niet in The Scrum Guide voorkomt. Of er worden uitsluitend user stories gebruikt omdat ze die in de training ook hebben gebruikt. Ze onderscheiden geen aparte rol voor de eigenaar van de architectuur (de Architecture Owner), omdat die in Scrum niet bestaat.
In trainingen hoor ik vaak dat mensen op zoek zijn naar handvatten waarmee ze hun taken effectiever en efficiënter kunnen uitvoeren. Maar ik kom ook geregeld cursisten tegen die in de voorbereiding op een examen klagen dat ze het “niet eens zijn met het boek”. “Moet ik dat nou anders leren dan hoe ik het altijd doe?” krijg ik dan te horen. Mijn reactie is een meestal een glimlach van herkenning. Het betreft mensen die soms al decennialang werken in het vakgebied en een ‘papiertje’ willen of moeten behalen voor bijvoorbeeld requirements engineering. Het betreft in dat geval een multiplechoice-examen waarbij je antwoorden moet geven zoals de lesstof die voorschrijft.
Meestal helpt het als ik de term ShuHaRi uitleg wanneer iemand zich niet senang voelt om dingen te leren waar hij of zij niet achter staat. De termen Shu, Ha en Ri zijn afkomstig uit Japan en geven de kennis- of ervaringsfase aan waarin iemand zich bevindt.
ShuHaRi
Shu kun je letterlijk vertalen als leer of volg de regels. In het Shu-stadium verkeert iemand die kennismaakt met een onderwerp en die zich de basiskennis, inclusief de bijhorende technieken en filosofieën (de eerder genoemde handvatten), nog moet eigenmaken. Het doel in dit stadium is om een fundament te bouwen waar je later op kunt doorbouwen. Scrum volgens het boekje dus.
Ha betekent onthecht of breek met de regels. In het Ha-stadium verkeren mensen die al geruime kennis van een onderwerp hebben en er ervaring mee hebben opgedaan. Ze doen dingen niet meer klakkeloos volgens een bepaalde theorie, maar hebben daar vaak hun eigen invulling aan gegeven, inclusief definities, werkwijzen, methoden en technieken. Vanuit hun eigen ervaring vragen ze zich voortdurend af of de dingen die ze horen of zien wel kloppen. In mijn ogen is dat een prima eigenschap voor iedere analist!
Ri is het laatste stadium en betekent excelleer of bepaal de regels. In dit stadium hebben mensen zó veel kennis en ervaring dat ze de regels rond een thema bepalen. Het zijn vaak schrijvers van (internationaal) populaire boeken, artikelen en blogs. Ze worden soms zelfs ‘goeroe’ genoemd. Omdat systeemontwikkeling en business analyse relatief jonge vakgebieden zijn, vinden er nog steeds flinke ontwikkelingen plaats.
Terug naar de training. Iemand met veel ervaring bevindt zich meestal in het Ha-stadium. Als zo iemand basiskennis moet leren omdat hij of zij het papiertje wil behalen (omdat de markt daarom vraagt), is het logisch dat het moeite kost om dingen klakkeloos te leren. Het helpt dan meestal als de cursist beseft dat hij of zij zich weliswaar niet in de Shu-fase bevindt, maar dat het raadzaam is om sommige dingen tijdelijk – puur voor het papiertje – in het hoofd te stampen. Na zo’n foundation-training is het wellicht tijd voor passender Ha-trainingen.
Ook op de projectvloer kan ShuHaRi (door business analisten) worden gebruikt om mensen ervan te overtuigen dat het vaak beter is om je niet te veel vast te klampen aan ‘het boekje’. In geval van Scrum is het boekje zó dun dat een grote groep mensen dagelijks bezig is met het opvullen van de vele hiaten. Sommige van deze mensen durven te ‘breken met de regels’ (Ha) zoals die zijn vastgelegd in The Scrum Guide en zijn zelf een (empirische) ontdekkingstocht gestart naar welke dingen er wel en welke er niet werken in hun organisatie (in een bepaalde situatie).
In plaats van (of parallel aan) je eigen zoektocht kan het verstandig zijn om best practices toe te passen die door gerenommeerde schrijvers (in het Ri-stadium) zijn beschreven. Deze tips en tricks zijn ontstaan op basis van jarenlange praktijkervaringen (met systeemontwikkeling in het algemeen en Scrum in het bijzonder). Iedereen in het vak loopt vroeg of laat immers tegen dezelfde dingen aan. Je kunt natuurlijk ook zelf blijven tobben en je strikt vasthouden aan de regels, maar de vraag is of je daar veel mee opschiet (zie figuur 2).
Samenvatting
Business analisten werken steeds vaker in agile teams en krijgen dus te maken met mensen die dingen klakkeloos volgens het boekje willen doen. Het begrip ShuHaRi kan helpen om inzicht te krijgen in het groeiproces dat mensen doormaken met nieuwe methoden en technieken. In de Shu-fase wil men dingen klakkeloos volgens het boekje doen (bijvoorbeeld The Scrum Guide) en later, als men zich in de Ha-fase bevindt, ziet men dat een aanpak soms tekortschiet en gaat men op zoek naar alternatieven.
In de volgende blog kijken we naar een aantal Best Agile Practices.
Recente reacties